پیشخوان مقاله

سفر شگفت‌انگیز اعداد: از هند تا جهان مدرن

سفر شگفت‌انگیز اعداد: از هند تا جهان مدرنسفر شگفت‌انگیز اعداد: از هند تا جهان مدرن

اعداد هندو–عربی یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای تاریخ بشرند. این سیستم که شامل ۹ رقم (۱ تا ۹) و صفر است، با تکیه بر ارزش مکانی، انقلابی در محاسبات به وجود آورد و زیربنای پیشرفت‌های شگرف در ریاضیات، نجوم، مهندسی و علوم شد. بدون آن‌ها نه رایانه‌ای شکل می‌گرفت و نه سفر فضایی و پزشکی پیشرفته‌ای در کار بود.

پیش از آن، رومی‌ها با سیستمی دست‌وپاگیر کار می‌کردند؛ اما نوآوری دانشمندان هندی در سده ششم و هفتم میلادی، به‌ویژه معرفی صفر توسط برهماگوپتا، دریچه‌ای تازه گشود. بغداد در دوران عباسیان مرکز انتقال و گسترش این دانش بود. محمد بن موسی خوارزمی با آثار خود این اعداد را به جهان اسلام و سپس اروپا شناساند.

با وجود مقاومت‌های اولیه در اروپا، نقش فیبوناچی در معرفی و ترویج این نظام عددی در کتاب لیبر آباکی (۱۲۰۲) سرنوشت‌ساز شد. اختراع چاپ در قرن پانزدهم، پذیرش آن را شتاب بخشید و تا میانه قرن شانزدهم، اعداد رومی کنار رفتند.

امروز همه علوم و فناوری‌های مدرن بر شانه‌های این ابداع بزرگ ایستاده‌اند. در ایران نیز اعداد فارسی که ریشه مشترکی با سیستم هندی دارند، بخشی از هویت نوشتاری و بصری ما را تشکیل می‌دهند.