دختر فلسطینی روی بقایای یک خانه ویران شده، در کنار گرافیتی یک موشک اثر حسین ابوصادق نشسته است.        عکاس:ابراهیم ابومصطفی/ خبرگزاری رویترز

محاصره غزّه که از سوی اسرائیل از ژوئن ۲۰۰۷ (بعد از به دست گرفتن کنترل غزه توسط حماس) آغاز شد، تا کنون یعنی ۱۸ سال است که ادامه دارد. محاصره زمینی، هوایی، دریایی، تحریم کالا و اقتصاد و ابعاد انسانی این اقدام فاجعه بار شده است.

سازمان ملل بارها هشدار داده که شرایط غزه در سطح «بحران انسانی» قرار دارد. اما هنرمندان غزه هم چنان با استفاده از مواد بازیافتی و حتی فلزی که از موشک‌های اسرائیلی به جا مانده است، در این منطقه کوچک ساحلی به حیات خود ادامه می‌دهند. آن ها می گویند: هنر راهی است که ما با آن احساس آزادی می‌کنیم. محدودیت‌های ناشی از اشغال ممکن است بیان هنری را محدود کند، اما برای بسیاری همچنان یک راه نجات است.

یک مرد فلسطینی در کنار نقاشی دیواری که بر روی خانه ویران شده در دیر البلح، غزه کشیده شده است، ایستاده است.         عکاس: احمد حسب الله/ آژانس گتی ایمیجز

هنر و هنرمندان در غزه، با وجود محاصره‌ی تنبیهی اسرائیل و مصر بر این منطقه‌ی کوچک ساحلی که از زمان تصرف آن توسط گروه شبه‌نظامی حماس در سال ۲۰۰۶ برقرار شده است، پابرجا هستند.

شریف سرحان، یکی از موسسان گالری هنر در منطقه شبابیک غزه

شریف سرحان، یکی از موسسان گالری هنر در منطقه شبابیک غزه است. او می گوید: یک کالج هنر سنتی در غزه وجود دارد، اما ما تنها جایی هستیم که در زمینه هنر پلاستیک، هنر دیجیتال، مجسمه‌سازی مدرن و انواع چیزهای مدرن کار می‌کنیم. ما گزینه‌های محدودی داریم اما افق‌های ما هنوز بزرگ است. هدف ما، آموزش و الهام بخشیدن به نسل بعدی است.

هزینه مواد هنری سنتی و دشواری تهیه آن ها در هنر غزه منعکس شده است. سرحان مجسمه‌ها و چراغ‌هایی از مواد بازیافتی، از جمله آوار و فلز به جا مانده از موشک‌های اسرائیلی، می‌سازد.

یک پسر فلسطینی در ۸ ژوئن ۲۰۲۳ در اردوگاه پناهندگان دیر البلح در مرکز نوار غزه، در مقابل یک اثر هنری ایستاده است.      عکاس: ریزک عبدالجواد/ خبرگزاری شینهوا

انزوا، ناامیدی و تروما مضامین تکرارشونده‌ای در بسیاری از مجموعه‌های هنری شبابیک هستند: ویدیوهای مدل‌سازی‌شده سه‌بعدی سورئال شیرین عبدالکریم، بازی‌های تیراندازی اول شخص و بازی‌های پلتفرمینگ پر زرق و برق را شبیه‌سازی می‌کنند که در آنها هیچ هدف یا پایان مشخصی وجود ندارد. مجسمه‌ها و طرح‌های او بر پوچی جسمی و روحی تمرکز دارند: قالب‌هایی که برای تناسب با بدن خمیده یک زن طراحی شده‌اند، هیولاهایی که روان او را تسخیر کرده‌اند و شکاف‌هایی که ساختمان‌های ویران‌شده در خط افق غزه ایجاد کرده‌اند.

یک دختر فلسطینی در ۸ ژوئن ۲۰۲۳ در اردوگاه پناهندگان دیر البلح در مرکز نوار غزه، در مقابل یک اثر هنری ایستاده است.       عکاس ریزک عبدالجواد/ خبرگزاری شینهوا

برخی دیگر از خط ساحلی مدیترانه الهام گرفته‌اند، پری دریایی را از تورهایی که متعلق به ماهیگیران غزه بود، یا سنت‌های زندگی فلسطینیان بافته‌اند: یک بوم بزرگ پوشیده از نقاط نقطه‌چین ضخیم به رنگ‌های قرمز، نارنجی و سبز روشن که زنی را در حال چیدن میوه از درخت نشان می‌دهد، یادآور زندگی‌ای است که در خارج از خاکستری یکنواخت شهر غزه وجود دارد.

مریم صلاح، طراح صحنه و لباس در غزه

مریم صلاح، طراح صحنه و لباس در تنها سالن تئاتر غزه، گفت: «در مرزها، هیچ درکی از مواد هنری وجود ندارد. من باید مواد خودم را برای تئاتر بسازم، از سیلیکون پنجره برای ماسک استفاده کنم و خون مصنوعی خودم را با رنگ خوراکی قرمز درست کنم، چون نمی‌توانم آنها را پیدا کنم.

 صادرات هنر نیز چالش برانگیز است. به گفته سرحان، ایجاد یک بازار هنری تقریباً غیرممکن است، هم به دلیل سطح بالای فقر در نوار غزه و هم به دلیل دشواری دسترسی به خریداران بین‌المللی. او می گوید: ما اجازه نداریم چیزی را به صورت قاب ارسال کنیم و باید با اندازه‌های استاندارد خاصی مطابقت داشته باشیم. با این حال، اکنون اوضاع هنوز خیلی بهتر از ابتدای محاصره است. در آن زمان، مجبور بودیم از خارجی‌هایی که پلاک ماشین دیپلماتیک داشتند بخواهیم که در همه چیز به ما کمک کنند. با وجود همه چالش‌ها، برای بسیاری، هنر همچنان راه نجاتی در مکانی تنگ و تاریک و به شدت فاقد رنگ است.

سرحان ادامه می دهد: «حتی اگر از اینجا بروم، باز هم درباره غزه کار خواهم کرد. روش‌ها و ابزارها ممکن است متفاوت باشند، اما غزه و رنج‌هایش با من خواهد ماند.»

این مطلب ترجمه است از سایت گاردین، که بیشتر از یکسال پیش منتشر شده است. برای درافت متن لاتین به لینک زیر مراجعه نمایید:

https://www.theguardian.com/world/2023/oct/01/artists-working-siege-gaza-israel